चाफा खुलला..

चाफा खुलला.. ----- समीर परांजपे --------- सकाळ अजून नीट उजाडलेली नसते. क्षितिजावरच्या प्रकाशाची पातळ रेघ धुक्यात विरघळते, आणि वाऱ्याच्या पहिल्या झुळुकीत काहीतरी ओळखीचं वाहत येतं — तो चाफ्याचा गंध. जणू रात्रभर झोपलेल्या आकाशाने फुलांच्या ओंजळीतून सूर्याला जागवावं असं काहीसं त्यात असतं. चाफा म्हणजे निसर्गाचा मृदू स्वर. त्याचं फूल गात नाही, पण हवेत एक मंद, न ऐकू येणारा सूर सोडून देतं. त्याच्या पांढऱ्या पाकळ्यांवर दवबिंदू मोत्यांसारखे विसावलेले असतात, आणि मधोमध पिवळ्या वर्तुळात जणू सकाळचा सूर्य डोळे उघडतो. आईच्या हातातला फुलांचे ताट असो वा नववधूच्या केसांमधील वेणी, चाफा नेहमी खुलून दिसतो. तो रंगानं साधा, पण भावानं गहिरा. त्याचं सौंदर्य उघड्या नजरेला नव्हे, तर शांत मनाला दिसतं. मला आठवतं, आमच्या जुन्या घराच्या अंगणात एक मोठं चाफ्याचं झाड होतं. दिवसभर त्या झाडाखाली बसून वारा ऐकायची सवय होती. जेव्हा वारा झाडाच्या फांद्यांवरून फिरायचा, तेव्हा फुलं हळूच हलायची — जणू कोणीतरी हळुवार हसतंय असं वाटायचं. त्या फुलांचा गंध इतका निरभ्र होता की, त्यात दिवसाचा थकवा वितळून जायचा. चाफा म्हणजे साधेपणाचं सौंदर्य. गुलाबासारखा ठसठशीत नाही, मोगऱ्यासारखा आडवळणाचा नाही. तो आपल्या अस्तित्वाबद्दल बोलत नाही, पण एकदा का फुलला, की त्याचा गंध पूर्ण वातावरण व्यापून टाकतो. त्याचं हे शांत सामर्थ्य मनाला शिकवतं — “शब्द न करता जगताही बोलता येतं.” कवी ग्रेस यांनी लिहिलंय, “चाफा बोलेना, चाफा पांढरा.” त्या ओळींत चाफ्याचं गूढ दडलेलं आहे. तो न बोलता सगळं सांगतो. त्याचं मौन हे त्याचं वाणी आहे. आणि कदाचित म्हणूनच, गळून पडलेलं चाफ्याचं फूलही आपल्याला दु:ख देत नाही — कारण ते गळताना देखील सुवास देतं. संध्याकाळी मंद प्रकाशात झाडाखालचं अंगण चाफ्याच्या पांढऱ्या पाकळ्यांनी भरलेलं दिसतं. त्या फुलांचं सौंदर्य मातीशी मिसळलेलं असतं, पण त्यांचा गंध हवेत टिकून राहतो. हेच तर आयुष्याचं रहस्य आहे — आपणही गळून गेलो, तरी आपल्यातून सुगंध रहावा. चाफा शिकवतो, की उमलणं हीच उपासना आहे. त्याला नायकीपणाचा गवगवा नको, की भक्तिभावाचा दिखावा नको. तो फुलतो, आपलं देऊन जातो, आणि मातीला परत जातो. एवढं शांत, एवढं प्रामाणिक जीवन किती सुंदर! शहरातल्या गोंगाटातही एखाद्या देवळाच्या कौलांवरून चाफ्याचा गंध आला की, मन अचानक भूतकाळात सरकून जातं. आईच्या केसात गुंफलेला तो फुलांचा वेणीगंध, मंदिराच्या पायरीवर चुरडलेली फुलं, आणि आकाशाकडे झेपावलेला त्या सुगंधाचा श्वास — हे सगळं पुन्हा जिवंत होतं. चाफा म्हणजे स्मृतींचं फूल. तो देव्हाऱ्यात असो, की वाटेवर गळून पडलेला असो — त्याचा गंध आपल्याला आपल्याशीच जोडतो. कधी तो आईसारखा वाटतो, कधी बालपणीसारखा, तर कधी प्रार्थनेसारखा. आणि म्हणूनच — जेव्हा चाफ्याचं फूल हातात घेतो, तेव्हा मनात एक शांत स्वर उमटतो. तो सांगतो — “सौंदर्य मोठं नसतं, ते सूक्ष्म असतं. गंध जिथे आहे, तिथे देव आहे.”